Tiền mã hóa là gì?

Chia sẻ :

Tiền mã hóa là một loại tiền kỹ thuật số dựa trên công nghệ blockchain, cho phép thực hiện các giao dịch ngang hàng (P2P) mà không cần thông qua các trung gian như các ngân hàng hay bộ xử lý thanh toán. Tiền mã hóa sử dụng các kỹ thuật mã hóa để bảo mật các giao dịch và bảo vệ dữ liệu khỏi bị truy cập hoặc thao túng trái phép.

Tiền mã hóa đầu tiên và nổi tiếng nhất là Bitcoin, được tạo ra vào năm 2009 bởi một cá nhân hoặc một nhóm người lấy tên là Satoshi Nakamoto. Kể từ đó, hàng ngàn loại tiền mã hóa đã xuất hiện, mỗi loại có những đặc điểm và mục đích riêng. Tiền mã hóa có thể được sử dụng làm phương tiện trao đổi, thanh toán, đầu tư, lưu trữ giá trị, hoặc thực hiện các hợp đồng thông minh.

Một ví dụ về blockchain

Tiền mã hóa là một loại tiền kỹ thuật số, tức là không có dạng vật lý như tiền giấy hay tiền xu, mà chỉ tồn tại dưới dạng số trên mạng internet. Tiền mã hóa không do một cơ quan trung ương nào quản lý hay phát hành, mà được tạo ra và duy trì bởi một mạng lưới các máy tính được gọi là các nút (nodes).

Các nút này sử dụng các thuật toán mã hóa để xác nhận và ghi lại các giao dịch trên một cơ sở dữ liệu phân tán được gọi là blockchain. Blockchain là một chuỗi các khối (blocks), mỗi khối chứa một số lượng các giao dịch được mã hóa và liên kết với khối trước đó bằng một mã băm (hash). Blockchain được coi là một sổ cái công khai, minh bạch, và bất biến, tức là không thể bị thay đổi hay xóa bỏ bởi bất kỳ ai.

Một ví dụ về giao dịch tiền mã hóa

Để thực hiện một giao dịch bằng tiền mã hóa, người gửi và người nhận cần có một địa chỉ tiền mã hóa (cryptocurrency address), là một chuỗi các ký tự được tạo ra bằng cách mã hóa khóa công khai (public key) của họ.

Người gửi cũng cần có một khóa bí mật (private key), là một chuỗi các ký tự được tạo ra ngẫu nhiên và chỉ mình họ biết, để ký vào giao dịch và chứng minh quyền sở hữu tiền mã hóa của họ. Giao dịch sau khi được ký sẽ được gửi đến các nút trên mạng để được xác nhận và thêm vào blockchain.

Quá trình xác nhận giao dịch được gọi là đào (mining), và những người tham gia vào quá trình này được gọi là các thợ đào (miners). Các thợ đào sử dụng sức mạnh tính toán của máy tính để giải quyết các bài toán mã hóa phức tạp, và người đầu tiên giải được bài toán sẽ được thưởng một số lượng tiền mã hóa.

Lịch sử tiền mã hóa

Tiền mã hóa có nguồn gốc từ ý tưởng về tiền kỹ thuật số mà không cần sự can thiệp của các cơ quan trung ương, được đề xuất bởi các nhà nghiên cứu và nhà hoạt động trong phong trào cypherpunk vào những năm 1980 và 1990.

Cypherpunk là một phong trào chủ nghĩa tự do và bảo mật trên mạng internet, ủng hộ việc sử dụng các kỹ thuật mã hóa để bảo vệ quyền riêng tư và tự do của người dùng. Một số dự án tiền kỹ thuật số đầu tiên được ra đời bởi các thành viên của phong trào này, như Bit Gold, B-Money, và E-Gold, nhưng không thành công vì các vấn đề kỹ thuật và pháp lý.

Tiền mã hóa đầu tiên và thành công nhất là Bitcoin, được tạo ra vào năm 2009 bởi một cá nhân hoặc một nhóm người lấy tên là Satoshi Nakamoto. Satoshi Nakamoto đã công bố một bài báo khoa học trên một diễn đàn cypherpunk, trong đó giới thiệu về một hệ thống tiền kỹ thuật số phi tập trung dựa trên công nghệ blockchain.

Bitcoin được thiết kế để giải quyết các vấn đề của các dự án tiền kỹ thuật số trước đó, như vấn đề của hai lần chi tiêu (double-spending), tức là việc một người có thể chi tiêu cùng một đồng tiền hai lần bằng cách sao chép hoặc thay đổi dữ liệu. Bitcoin sử dụng một thuật toán đồng thuận được gọi là bằng chứng công việc (proof-of-work), để đảm bảo rằng chỉ có một phiên bản của blockchain được chấp nhận bởi tất cả các nút, và ngăn chặn việc thay đổi lịch sử giao dịch.

Sau khi Bitcoin ra đời, nhiều loại tiền mã hóa khác đã được tạo ra, dựa trên hoặc cải tiến từ Bitcoin. Một số loại tiền mã hóa nổi bật là:

Ethereum: là một nền tảng phi tập trung cho phép tạo ra và thực hiện các hợp đồng thông minh (smart contracts), là những đoạn mã được thực thi tự động khi đáp ứng các điều kiện xác định trước. Ethereum cũng có một loại tiền mã hóa riêng là Ether (ETH), được sử dụng để thanh toán cho các dịch vụ trên nền tảng. Ethereum được coi là một nền tảng cho các ứng dụng phi tập trung (decentralized applications), hay còn gọi là dApps, là những ứng dụng chạy trên mạng blockchain mà không cần một bên trung gian nào.
Ripple: là một nền tảng thanh toán toàn cầu, cho phép gửi và nhận tiền bằng bất kỳ loại tiền tệ nào, bao gồm cả tiền mã hóa. Ripple sử dụng một thuật toán đồng thuận khác với Bitcoin, được gọi là giao thức đồng thuận Ripple (Ripple Consensus Protocol), để xác nhận các giao dịch nhanh chóng và hiệu quả. Ripple cũng có một loại tiền mã hóa riêng là XRP, được sử dụng làm phương tiện trung gian trong các giao dịch quốc tế.
Litecoin: là một loại tiền mã hóa dựa trên Bitcoin, nhưng có một số cải tiến về mặt kỹ thuật, như thời gian tạo một khối nhanh hơn (2,5 phút so với 10 phút của Bitcoin), số lượng tiền mã hóa tối đa nhiều hơn (84 triệu so với 21 triệu của Bitcoin), và thuật toán đào khác (Scrypt thay vì SHA-256). Litecoin được coi là một loại tiền mã hóa bạc, trong khi Bitcoin là tiền mã hóa vàng, vì nó có khả năng xử lý các giao dịch nhỏ và thường xuyên hơn.
Tether: là một loại tiền mã hóa ổn định (stablecoin), tức là một loại tiền mã hóa có giá trị ổn định và liên kết với một loại tiền tệ truyền thống hoặc một tài sản khác. Tether được thiết kế để giảm bớt sự dao động của giá trị của các loại tiền mã hóa khác, và được sử dụng làm phương tiện trao đổi và lưu trữ giá trị. Tether có nhiều phiên bản khác nhau, nhưng phiên bản phổ biến nhất là USDT, được liên kết với đồng USD với tỷ lệ 1:1.
….

Làm thế nào để mua và bán tiền mã hóa?

Để mua và bán tiền mã hóa, bạn cần có một ví tiền mã hóa (cryptocurrency wallet), là một ứng dụng hoặc thiết bị cho phép bạn lưu trữ, gửi, và nhận tiền mã hóa. Một ví tiền mã hóa có hai thành phần chính là một địa chỉ tiền mã hóa (cryptocurrency address), là một chuỗi các ký tự được tạo ra bằng cách mã hóa khóa công khai (public key) của bạn, và một khóa bí mật (private key), là một chuỗi các ký tự được tạo ra ngẫu nhiên và chỉ mình bạn biết, để ký vào giao dịch và chứng minh quyền sở hữu tiền mã hóa của bạn.

Bạn có thể sử dụng nhiều loại ví tiền mã hóa khác nhau, như ví trực tuyến (online wallet), ví ngoại tuyến (offline wallet), ví phần cứng (hardware wallet), hoặc ví giấy (paper wallet).

Sau khi có một ví tiền mã hóa, bạn có thể mua và bán tiền mã hóa trên các nền tảng giao dịch tiền mã hóa (cryptocurrency exchange), là những trang web hoặc ứng dụng cho phép bạn giao dịch tiền mã hóa với các loại tiền tệ khác, như tiền pháp định (fiat currency) hoặc tiền mã hóa khác.

Có nhiều nền tảng giao dịch tiền mã hóa khác nhau, nhưng một trong những nền tảng uy tín và phổ biến nhất là Binance, là một sàn giao dịch tiền mã hóa có tính thanh khoản cao nhất thế giới, với nhiều cặp tiền mã hóa có khối lượng giao dịch hàng đầu thế giới. Để sử dụng nền tảng Binance, bạn cần mở một tài khoản và xác minh danh tính của mình. Sau đó, bạn có thể chọn cách bạn muốn mua và bán tiền mã hóa trên Binance, như giao dịch P2P, giao dịch nhanh, hoặc giao dịch trên sàn.

Giao dịch P2P là một cách cho phép bạn mua và bán tiền mã hóa trực tiếp với những người dùng khác, bằng cách sử dụng các phương thức thanh toán yêu thích của bạn, như chuyển khoản ngân hàng, thẻ tín dụng, hoặc tiền mặt.

Bạn có thể duyệt và đặt các điều khoản giao dịch của riêng bạn trong quảng cáo, hoặc chọn một quảng cáo sẵn có từ những người dùng khác. Bạn cũng có thể tạo quảng cáo của riêng bạn để đặt giá và phương thức thanh toán của bạn khi mua và/hoặc bán tiền mã hóa. Binance sẽ giữ tiền mã hóa trong một ví tạm thời cho đến khi giao dịch hoàn tất, để đảm bảo an toàn cho cả hai bên.

Giao dịch nhanh là một cách cho phép bạn mua và bán tiền mã hóa nhanh chóng và dễ dàng, bằng cách sử dụng tiền pháp định hoặc tiền mã hóa. Bạn chỉ cần nhập số tiền bạn muốn giao dịch, chọn một nhà cung cấp thanh toán, và xác nhận lệnh. Bạn sẽ nhận được tiền mã hóa hoặc tiền pháp định trong vòng vài phút.

Giao dịch trên sàn là một cách cho phép bạn mua và bán tiền mã hóa trên một nền tảng giao dịch tập trung, bằng cách sử dụng các lệnh giao dịch như lệnh giới hạn (limit order), lệnh thị trường (market order), hoặc lệnh dừng lỗ (stop-loss order).

Bạn có thể giao dịch tiền mã hóa với các loại tiền tệ khác, như tiền pháp định hoặc tiền mã hóa khác, với mức phí thấp nhất và độ bảo mật cao nhất. Bạn cũng có thể sử dụng các công cụ và tính năng nâng cao khác, như giao dịch đòn bẩy (margin trading), giao dịch hợp đồng (futures trading), hoặc giao dịch quyền chọn (options trading).

Các quốc gia đã công nhận tiền mã hóa là phương tiện thanh toán chính thức

Một số quốc gia đã công nhận tiền mã hóa là phương tiện thanh toán chính thức, bao gồm:

El Salvador: là quốc gia đầu tiên trên thế giới chấp nhận Bitcoin như là một đồng tiền hợp pháp. Điều này được thông qua bởi Quốc hội vào tháng 6 năm 2021, sau khi Tổng thống Nayib Bukele trình quốc hội dự thảo luật hợp pháp hóa tiền mã hóa. Theo luật này, tất cả các đơn vị kinh tế sẽ bắt buộc phải chấp nhận Bitcoin như là một phương thức thanh toán hợp lệ, và Ngân hàng Trung ương sẽ cung cấp các cơ sở hạ tầng và hỗ trợ kỹ thuật cho việc sử dụng Bitcoin.
Cuba: là quốc gia thứ hai trên thế giới công nhận tiền mã hóa là phương tiện thanh toán chính thức. Điều này được thông qua bởi Chính phủ vào tháng 8 năm 2021, trong nghị quyết 215, nhằm khuyến khích việc sử dụng tiền mã hóa để đối phó với khủng hoảng kinh tế và các biện pháp trừng phạt của Mỹ. Theo nghị quyết này, các cá nhân và tổ chức sẽ được phép giao dịch tiền mã hóa theo các quy định của Ngân hàng Trung ương và Bộ Tài chính và Giá cả.
Nhật Bản: là quốc gia đầu tiên trên thế giới công nhận tiền mã hóa là một loại tài sản, và cho phép các tổ chức tài chính cung cấp các dịch vụ liên quan đến tiền mã hóa. Điều này được thông qua bởi Quốc hội vào năm 2016, trong Luật Dịch vụ Thanh toán, nhằm quy định và giám sát các hoạt động của các nền tảng giao dịch tiền mã hóa, và bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng. Theo luật này, các nền tảng giao dịch tiền mã hóa phải đăng ký với Cơ quan Dịch vụ Tài chính, và tuân thủ các quy định về an ninh, báo cáo, và kiểm toán.

Đây là một số ví dụ về các quốc gia đã công nhận tiền mã hóa là phương tiện thanh toán chính thức. Ngoài ra, còn có một số quốc gia khác đã có những bước tiến tích cực trong việc thúc đẩy và hỗ trợ tiền mã hóa, như Thụy Sĩ, Singapore, Malta, Luxembourg, và Estonia. Tuy nhiên, cũng có một số quốc gia đã cấm hoặc hạn chế giao dịch và sử dụng tiền mã hóa, như Trung Quốc, Ấn Độ, và Việt Nam.

Tiền mã hóa có an toàn không?

Câu trả lời cho câu hỏi tiền mã hóa có an toàn không không phải là đơn giản, vì nó phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, như loại tiền mã hóa, cách sử dụng, và mức độ pháp lý. Một số yếu tố có thể làm tăng hoặc giảm sự an toàn của tiền mã hóa là:

Về mặt kỹ thuật, tiền mã hóa có thể bị ảnh hưởng bởi các vấn đề như lỗi phần mềm, tấn công mạng, hoặc mất mát dữ liệu. Để bảo vệ tiền mã hóa của mình, người dùng cần chọn một ví tiền mã hóa an toàn và tin cậy, sao lưu các khóa bí mật, và tránh sử dụng các nền tảng giao dịch tiền mã hóa không uy tín hoặc không bảo mật.
Về mặt kinh tế, tiền mã hóa có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như cung và cầu, biến động giá, hoặc lạm phát. Để bảo vệ tiền mã hóa của mình, người dùng cần nắm rõ các nguyên tắc cơ bản của thị trường tiền mã hóa, phân bổ danh mục đầu tư hợp lý, và tránh các hành vi đầu cơ hoặc tham lam.
Về mặt pháp lý, tiền mã hóa có thể bị ảnh hưởng bởi các quy định, thuế, hoặc cấm của các chính phủ hoặc cơ quan quản lý. Để bảo vệ tiền mã hóa của mình, người dùng cần tuân thủ các luật pháp của quốc gia mình sinh sống, khai báo thu nhập từ tiền mã hóa, và tránh các hoạt động bất hợp pháp hoặc gian lận.

Tóm lại, tiền mã hóa có thể có mức độ an toàn khác nhau tùy thuộc vào các yếu tố kỹ thuật, kinh tế, và pháp lý. Người dùng cần có kiến thức và kỹ năng cần thiết để bảo vệ tiền mã hóa của mình, và chấp nhận rằng tiền mã hóa có thể gặp rủi ro và có thể dẫn đến tổn thất tài chính.