Tổng quan
BNB Smart Chain (trước đây là Binance Smart Chain – BSC) với lợi thế là blockchain của sàn giao dịch tập trung (CEX) lớn nhất thế giới Binance (2022), là cửa ngõ đưa hàng triệu người dùng tiếp cận các sản phẩm của nền tài chính phi tập trung (DeFi).
Vì vậy, BSC đã trở thành một trong những mạng lưới hoạt động sôi động nhất, chỉ sau Ethereum. Tuy nhiên, khi mà nhu cầu sử dụng mạng BSC tăng lên đột biến, nhiều lần blockchain này đã rơi vào tình trạng bị tắc nghẽn. Vấn đề mạng BSC gặp phải cũng là vấn đề mà ngành công nghiệp blockchain đang phải giải quyết là khả năng mở rộng của blockchain.
Có rất nhiều giải pháp được đưa ra, nhưng vẫn thiếu một “giải pháp dành cho mọi nền tảng blockchain”. Sự ra đời của Zk Rollup được coi là giải pháp Lớp 2 tốt nhất hiện nay cho các vấn đề về khả năng mở rộng liên quan đến blockchain.
Khai thác sức mạnh của zkRollup, BNB Smart Chain đã giới thiệu ZkBNB, một bước đột phá trong các giải pháp khả năng mở rộng cho công nghệ chuỗi khối của mình. Hãy cùng Tạp Chí Tiền Mã Hóa nghiên cứu về ZkBNB, và ZkBNB đã nâng tầm BSC lên tầm cao mới như thế nào trong bài viết dưới đây.
ZkBNB là gì?
ZkBNB là giải pháp được xây dựng dựa trên trên kiến trúc ZKRollup.
Cũng như ZkRollup, ZkBNB có khả năng gộp (hoặc “Rollup”) hàng trăm giao dịch thành một lô duy nhất (Rollup Block) ngoài chuỗi (offchain) và tạo bằng chứng mã hóa. Những bằng chứng này có thể ở dạng SNARK, có thể chứng minh tính hợp lệ của mọi giao dịch đơn lẻ trong Rollup Block. Nó đảm bảo rằng tất cả các khoản tiền được giữ trên BSC, trong khi tính toán và lưu trữ được thực hiện trên BNB Application Sidechain với chi phí thấp hơn và tốc độ nhanh. Hơn nữa, nhờ sử dụng bằng chứng zk-SNARK, ZkBNB chia sẻ tính năng bảo mật tương tự như của BSC.
Kiến trúc của ZkBNB
Các thành phần chính khác nhau của cơ sở hạ tầng ZkBNB như sau:
- Committer: Người ủy quyền chịu trách nhiệm thực hiện các giao dịch và tạo ra các khối liên tiếp.
- Monitor: Thành phần Giám sát theo dõi các sự kiện trên BSC và chuyển chúng thành các giao dịch trên ZkBNB.
- Witness: Thành phần Nhân chứng chịu trách nhiệm thực hiện lại các giao dịch trong khối tổng số và tạo tài liệu nhân chứng.
- Prover: Prover chịu trách nhiệm tạo bằng chứng mã hóa dựa trên các tài liệu của nhân chứng.
- Sender: Người gửi tổng hợp các khối L2 đã nén vào L1 và gửi bằng chứng để xác minh chúng.
- API Server: Máy chủ API là điểm cuối truy cập cho hầu hết người dùng; nó cung cấp dữ liệu phong phú, bao gồm tài sản kỹ thuật số, khối, giao dịch, thông tin hoán đổi và phí gas.
- Recovery: Một công cụ để khôi phục cây Merkle.
Quy trình tổng hợp chung trong ZkBNB như sau:
- Người dùng có thể trở thành chủ sở hữu trong thao tác tổng số bằng cách gọi registerZNS trong L1 để đăng ký tên viết tắt cho L2;
- Chủ sở hữu có thể chuyển tài sản cho nhau, đúc NFT trên L2 hoặc thực hiện hoán đổi trên L2;
- Chủ sở hữu có thể rút tài sản dưới sự kiểm soát của họ tới bất kỳ địa chỉ L1 nào.
Cơ chế hoạt động
Hoạt động của một số tính năng quan trọng nhất xoay quanh vấn đề về tính xuyên suốt, tính khả dụng và khả năng mở rộng được ZkBNB cung cấp liền mạch như sau:
Dữ liệu sẵn có
Dữ liệu trạng thái cho mọi giao dịch được xử lý off-chain được ZkBNB xuất bản lên BSC. Nhờ dữ liệu này, có thể tái tạo trạng thái của bản tổng số cho một cá nhân hoặc doanh nghiệp để tự xác thực chuỗi. BSC cung cấp dữ liệu giao dịch này cho tất cả những người tham gia mạng dưới dạng calldata.
Ở đây cần lưu ý rằng ZkBNB không bắt buộc phải xuất bản dữ liệu giao dịch mở rộng onchain, tức là main chain BSC. Con số này lớn vì bằng chứng hợp lệ được tạo với mỗi đợt tổng số đã xác minh tính xác thực của các chuyển đổi trạng thái. Tuy nhiên, điều quan trọng là lưu trữ các giao dịch onchain vì nó cho phép xác minh độc lập, không cần xin phép về trạng thái của chuỗi L2, cho phép mọi người gửi các lô giao dịch. Khi làm như vậy, những kẻ phạm tội độc hại sẽ không thể kiểm duyệt hoặc đóng băng chuỗi L2.
ZkBNB cung cấp một ứng dụng khách mặc định chịu trách nhiệm phát lại tất cả các trạng thái trên Lớp 2 dựa trên calldata có sẵn trên BSC.
Kết thúc giao dịch
Trong thiết lập ZkBNB, BSC hoạt động như một lớp thanh toán cho ZkBNB. Điều này có nghĩa là tất cả các giao dịch Lớp 2 được hoàn tất, chỉ trong trường hợp hợp đồng Lớp 1 chấp nhận bằng chứng hợp lệ và thực hiện các giao dịch. Điều kiện này giúp loại bỏ nguy cơ các nhà khai thác độc hại làm hỏng chuỗi Lớp 2 (ví dụ: ăn cắp tiền trên Rollup), vì mọi giao dịch cũng phải được phê duyệt trên Lớp 1 (Mainnet).
Hơn nữa, BSC đảm bảo rằng các hoạt động của người dùng không thể bị đảo ngược sau khi hoàn thành trên Lớp 1. Để cung cấp trải nghiệm người dùng nâng cao, ZkBNB cung cấp tốc độ cuối cùng tương đối nhanh, khoảng 10 phút.
Tuy nhiên, điều này không ảnh hưởng đến khả năng sử dụng của mạng. Quá trình chuyển đổi trạng thái được thiết kế để diễn ra ngay lập tức sau khi khối được đề xuất trên ZkBNB. Hơn nữa, các hoạt động tổng số hoàn toàn minh bạch đối với người dùng, cho phép người dùng thực hiện các lần chuyển tiếp mà không phải chờ đợi.
Chống kiểm duyệt
Trong thiết lập ZkBNB, người chuyển giao chịu trách nhiệm thực hiện các giao dịch và tạo các đợt Rollup batch. Mặc dù điều này đảm bảo tính hiệu quả, nhưng nó làm tăng nguy cơ kiểm duyệt theo cách mà một người chuyển giao ZK-Rollup độc hại có thể kiểm duyệt người dùng bằng cách từ chối đưa các giao dịch của họ vào các đợt Rollup batch.
Là một biện pháp bảo mật chống kiểm duyệt, ZkBNB cho phép người dùng gửi giao dịch trực tiếp đến Rollup contract trên BSC Mainnet nếu họ cảm thấy rằng họ đang bị kiểm duyệt bởi nhà điều hành ZkBNB. Tính năng này cho phép người dùng buộc thoát khỏi ZkBNB sang BSC mà không cần phải dựa vào sự cho phép của người chuyển giao.
ZkBNB cung cấp những tính năng hấp dẫn gì?
Hiện tại, ZkBNB triển khai các tính năng sau:
- Bảo mật tương tự như của L1: ZkBNB chia sẻ bảo mật giống như BSC. Do sử dụng bằng chứng ZkSNARK, tính bảo mật được đảm bảo bằng mật mã. Người dùng không cần phải tin tưởng bất kỳ bên thứ ba nào hoặc tiếp tục theo dõi các khối Tổng số để ngăn chặn gian lận.
- Giao tiếp L1-L2 liền mạch: Các token BNB và toke chuẩn BEP20/BEP721/BEP1155 được tạo trên BSC hoặc ZkBNB có thể lưu chuyển tự do giữa BSC và ZkBNB.
- Tích hợp Swap AMM tức thì: ZkBNB cho phép giao dịch tài sản kỹ thuật số mà không cần xin phép và tự động bằng cách sử dụng nhóm thanh khoản tích hợp.
- Thị trường NFT marketplace: Các nhà phát triển có thể xây dựng thị trường cho các crypto collectibles và NFT ngay lập tức trên ZkBNB.
- Tốc độ giao dịch nhanh và tính chính xác nhanh hơn: Với ưu tiên hàng đầu về hiệu suất cho Chuỗi BSC BNB, ZkBNB đưa ra những con số đáng kinh ngạc với khả năng hỗ trợ 100 triệu địa chỉ và xử lý tới 10 nghìn giao dịch mỗi giây (TPS), đây là những con số vô song trong ngành công nghiệp blockchain.
- Gas fee thấp: Token gas trên ZkBNB có thể là BEP20 hoặc BNB, với mức phí thấp hơn tới 10 lần.
- “Full exit” trên BSC: Nếu người dùng cảm thấy các giao dịch của mình bị ZkBNB kiểm duyệt, bất cứ lúc nào họ cũng có thể yêu cầu thao tác “Full exit” để rút tiền. Điều này có nghĩa là người dùng có thể rút tiền bất cứ lúc nào.
Ai sẽ được hưởng lợi từ ZkBNB
Trải nghiệm người dùng luôn là ưu tiên hàng đầu đối với BSC BNB. Đây là lý do tại sao ZkBNB được xây dựng với các trò chơi dựa trên blockchain và các dự án truyền thông xã hội.
Tất cả các nhà phát triển trong cộng đồng Web3 có thể tận dụng các tính năng đáng kinh ngạc do ZkBNB cung cấp. Đặc biệt, bất kỳ ai muốn phát triển NFT dApps đều có thể tận dụng tối đa ZkBNB nhờ thị trường NFT marketplace và các dịch vụ API. Các tính năng này giúp việc thiết lập một thị trường ‘có sẵn’ cho các bộ crypto collectibles và NFT trở nên đơn giản.
Với ZkBNB, sự chậm trễ kéo dài liên quan đến các giải pháp onchain sẽ chỉ còn là dĩ vãng. Vì ZkBNB cung cấp các hoạt động token ngay lập tức, các nhà phát triển giờ đây có thể chuyển BNB và các token khác (BEP20/BEP721/BEP1155) một cách liền mạch giữa BSC và ZkBNB một cách hiệu quả. Dẫn đến việc thực hiện nhanh hơn các danh sách giao dịch dài trong khi vẫn đảm bảo trải nghiệm liền mạch không bị xáo trộn.
Ngoài ra, ZkBNB cung cấp một bộ dịch vụ API REST mạnh mẽ, đảm bảo rằng các nhà phát triển với các dự án nội dung hoặc trò chơi đã được thiết lập trước đó có thể khởi chạy các dự án của họ trên Web3 một cách nhanh chóng và liền mạch với ZkBNB.
Một yếu tố khác biệt của ZkBNB là khả năng nâng cao trải nghiệm người dùng bằng cách giới thiệu dịch vụ naming service. Dịch vụ đặt tên này cung cấp tên rõ ràng trong giao dịch, thậm chí lưu trữ tất cả địa chỉ người dùng và nhận tiền mã hóa, token hoặc NFT. Tính năng tương tác của con người này, mặc dù đơn giản, nhưng sẽ giúp ích rất nhiều trong việc mang lại cảm giác tự chủ cho một không gian đang tìm cách thu hút người dùng mới.
Tổng kết
Công nghệ ZkRollup đang khuấy động giới công nghệ trong cuộc đua mở rộng nền tảng blockchain. Không chỉ Ethereum đang xây dựng L2 dựa trên công nghệ này, mà cả BNB Smart Chain cũng tham gia tích cực để giải quyết vấn đề mở rộng mạng lưới của mình.
Với sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ sàn giao dịch crypto số 1 thế giới, BSC với sức mạnh mở rộng đến từ ZkBNB hứa hẹn sẽ là đối thủ xứng tầm, cạnh tranh vơi Ethereum. Rất nhiều kỳ vọng dành cho các fan BSC chờ đợi, tuy nhiên chặng đường vẫn còn dài ở phía trước. TCTMH sẽ cập nhật những thông tin mới nhất về dự án trong các bài viết tiếp theo để các bạn theo dõi.
